یکی از ثروت‌های مهم هر کشوری، منابع طبیعی آن هستند که استفاده مختلفی از این منابع طبیعی می‌شود. معادن بخش زیادی از اقتصاد کشور را پوشش داده و در صورت بهره برداری صحیح می‌توانند درامد زیادی به همراه داشته باشند. برای استفاده از سنگ‌های معدنی، ابتدا آن‌ها را از دل زمین استخراج کرده و سپس با کمک سنگ شکن‌های اصلی معدن، آن‌ها را کوچک می‌کنند تا قابل استفاده شوند.
بسته به محل قرار گیری ماده معدنی از روش استخراج زیرزمینی یا روباز استفاده می‌گردد. روش استخراج روباز مناسب معادنی است که در نزدیکی سطح زمین قرار دارند و روش استخراج زیرزمینی برای مواد معدنی به کار می‌رود که در دل زمین قرار گرفته‌اند. سنگ‌های معدنی پس از استخراج توسط دستگاه‌های مختلفی به کارخانجات منتقل شده و عملیات فرآوری بر روی آن‌ها انجام می‌شود. در طی این عملیات تمامی ناخالصی‌های موجود در ماده معدنی جدا شده و اندازه ذرات آن کاهش می‌یابد تا بتوان در دستگاه‌های دیگر از آن‌ها استفاده کرد.
در خطوط فرآوری مواد معدنی سه دسته کلی از سنگ شکن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- سنگ شکن‌های اولیه: در مرحله اول سنگ شکن‌هایی مانند سنگ شکن فکی نصب می‌شود تا با قدرت بالا به کوچک کردن ابعاد مواد ورودی بپردازند. معمولا سنگ‌های استخراجی معادن دارای ابعاد بزرگی بوده و نمی‌توان آن‌ها را مستقیما وارد خطوط تولید کرد؛ در نتیجه ابتدا با کمک دستگاه‌هایی به نام سنگ شکن اولیه اندازه آن را کاهش داده و ناخالصی‌ها را جدا می‌کنند.
- سنگ شکن‌های ثانویه: پس از اینکه اندازه مواد معدنی توسط سنگ شکن فکی کوچک شد، نوبت به تنظیم اندازه آن‌ها می‌رسد. برای تغییر سایز این ذرات، مواد معدنی را از سمت سنگ شکن اولیه به سمت سنگ شکن‌های ثانویه هدایت می‌کنند تا ابعاد آن‌ها کوچک‌تر شده و بتوان از این سنگ‌ها در کارخانجات دیگر استفاده کرد.
- سنگ شکن‌های ثالثیه: چنانچه هدف یک خط فراوری تولید شن و ماسه باشد، علاوه بر سنگ شکن‌های اولیه و ثانویه باید از دسته دیگری از سنگ شکن‌ها به نام سنگ شکن‌های ثالثیه هم استفاده شود. این سنگ شکن‌ها با نام ماسه ساز هم شناخته می‌شوند و اندازه سنگ های ورودی را تا 0 الی 6 میلی‌متر کاهش می‌دهند.
مهم‌ترین سنگ شکن‌های معدن
بسته به نیاز خطوط تولید مختلف، سنگ شکن‌های متنوعی در بازار وجود دارند که هر کارخانه با توجه به جنس ماده معدنی و محصول نهایی، یکی از آن‌ها را انتخاب می‌نماید اما به طور کلی پر استفاده ترین سنگ شکن‌های معدن عبارتند از:
- سنگ شکن فکی: همانطور که اشاره شد اولین سنگ شکنی که در خطوط فرآوری سنگ‌های معدنی مشاهده می‌کنید، سنگ شکن فکی است. این سنگ شکن با قدرت قابل قبول توانایی خرد کردن انواع سنگ‌ها را داشته و ظرفیت تولید بالا، باعث محبوبیت این نوع سنگ شکن شده است. مواد استخراج شده از معادن مستقیما وارد سنگ شکن فکی می‌شوند تا پس از انجام عملیات خردایش در داخل این سنگ شکن به وسیله دو فک ثابت و متحرک، به سمت دستگاه‌های دیگر ارسال شوند.
- سنگ شکن کوبیت یا ضربه‌ای: سنگ شکن کوبیت به طول عمر بالا و ظرفیت بی نظیر خود شناخته می‌شود. این سنگ شکن معمولا در مرحله دوم خطوط فرآوری نصب شده و یکی از مهم‌ترین دستگاه‌های کارخانجات است. مواد معدنی پس از خروج از سنگ شکن فکی، به وسیله نوار نقاله به سمت سنگ شکن کوبیت هدایت شده و توسط چکش‌های نصب شده در داخل آن خرد می‌شوند. در دستگاه سنگ شکن کوبیت از بغل بند و چکش برای خرد کردن سنگ‌ها استفاده می‌شود و معمولا خروجی آن یکدست و تیز است. سنگ‌های معدنی پس از ورود به داخل سنگ شکن، توسط چکش‌های نصب شده در دیواره اصلی به سمت سندان پرتاب می‌شوند. در داخل سندان چکش و بغل بندهایی وجود دارند که عملیات خرد سازی سنگ‌ها را انجام داده و سپس محصول نهایی را به سمت خروجی دستگاه هدایت می‌کنند.
- ماسه ساز راک اند راک: در کارخانجات تولید آسفالت و شن و ماسه ماسه ساز‌ها کاربرد زیادی دارند. ماسه ساز راک اند راک به دلیل ظرفیت قابل توجه محبوبیت زیادی پیدا کرده و معمولا در خطوط فرآوری می‌توان آن را پیدا کرد. در ماسه ساز راک اند راک عملیات خردسازی سنگ ها توسط فک یا چکش انجام نمی‌گیرد، بلکه پس از ورود به داخل ماسه ساز سنگ‌ها با یکدیگر برخورد کرده و این عملیات به اندازه‌ای ادامه می‌یابد که اندازه آن‌ها به 6 میلی‌متر یا کمتر برسد. برای افزایش سرعت چند چکش در داخل بدنه آن نصب می‌کنند تا به فرآیند خرد سازی سنگ های معدنی کمک بیشتری نمایند.
